Idea Orszaku

Orszak Trzech Króli to przedstawienie Jasełek wystawiane w przestrzeni publicznej, na ulicach wiosek, miast i miasteczek w Polsce oraz zagranicą. Jest to inicjatywa działania lokalnej wspólnoty. Rodziny, szkoły, nauczyciele, sąsiedzi, lokalni włodarze - zwykli ludzie tworzą to niezwykłe wydarzenie.

Mimo, że scenariusz imprezy jest wszędzie bardzo podobny, bo „napisany” już 2 000 lat temu, to w poszczególnych miejscach nie brakuje lokalnego kolorytu, udowadniającego jakie bogactwo zwyczajów tkwi w polskiej tradycji bożonarodzeniowej.

We wszystkich miejscowościach Orszak jest organizowany lokalnie. Fundacja stara się, w jak największym stopniu, wspierać organizatorów, dostarczać im niezbędnej wiedzy oraz pomocy. Wytycza również główne kierunki, dba o przestrzeganie chrześcijańskiego charakteru wydarzenia oraz ma baczenie, aby inicjatywa nie była wykorzystywana w innych celach, w szczególności politycznych. Co do zasady, patronat nad Orszakiem Trzech Króli obejmują miejscowi przedstawiciele władz samorządowych oraz hierarcha kościelny.

Każda z miejscowości dodaje swój koloryt i tworzy własną historię.  I tak  np. w Kłodzku i w Chochołowie zaproszeni sąsiedzi z Suchej Hory zaśpiewali słowackie kolędy, w Świdnicy wspólnie kolędowali katolicy i protestanci, a w Zgorzelcu i Goerlitz  jeden Orszak przeszedł w dwóch diecezjach i w dwóch państwach. Przywracana jest szeroko tradycja wypiekania "szczodraków" - pieczywa obrzędowego, przygotowywanego specjalnie dla kolędników.

Rokrocznie w całej Polsce na potrzeby organizacji Orszaku Trzech Króli powstaje wiele stowarzyszeń i fundacji, podejmują różnego rodzaju inicjatywy wspierające miejscowe wspólnoty.

Orszak to także towarzyszące wydarzenia edukacyjno-kulturalne. W celu dotarcia do wszystkich beneficjentów, fundacja inicjuje oraz organizuje konkursy promujące wartości kultury narodowej i chrześcijańskiej. Jest to bardzo skuteczne narzędzie pozwalające dotrzeć do najmłodszych odbiorców: dzieci i młodzieży. Kolejne projekty pokazują, że wyobraźnia, inwencja i zaangażowanie młodych nie znają granic. Wystarczy tylko dać im możliwość twórczego działania.

W wielu miejscach przy okazji obchodów Epifanii przygotowywane są koncerty kolęd, występy regionalnych kapel, jarmarki, różnorodne pokazy, konkursy na najpiękniejszą szopkę, na betlejemską gwiazdę, najciekawsze, „tematyczne” przebranie.

Telewizja Polska od lat przeprowadza na żywo transmisję Orszaku Trzech Króli z Warszawy oraz z innych miejscowości w Polsce.  W roku 2021  Orszak Trzech Króli znalazł swoje miejsce w Internecie, mogliśmy obejrzeć go on-line poprzez streaming umieszczony na stronie Fundacji, a także na innych portalach.

 Scenariusz tej jednej z największych rodzinnych, plenerowych imprez jest wszędzie podobny, ponieważ oparty na ewangelicznym przekazie – Mędrcy ze Wschodu (w tradycji przyjęło się, że było ich trzech) wyruszają za Betlejemską Gwiazdą, by odkryć w ubogiej, niepozornej szopie najprawdziwszego Boga. Trzej Królowie oddają Mu pokłon, objawiając go tym samym całemu światu. Nieodzownym elementem każdego Orszaku jest wspólne, głośne, radosne kolędowanie tysięcy ludzi, którzy idą za Trzema Królami ubranymi w piękne, barwne stroje oraz ich rycerzami, wojownikami i dwórkami. W ten sposób każdy może się przyłączyć do Orszaku Trzech Króli, stając się nie tylko biernym widzem, ale aktywnym uczestnikiem wydarzenia. Tego dnia każdy chce mieć na głowie papierową koronę, która przez lata stała się atrybutem święta.

Przejście Orszaku Trzech Króli jest ogromną atrakcją dla mieszkańców (zwłaszcza dzieci) i turystów, których w okresie świątecznym nie brakuje w większych miastach Polski. 

Dzień 6 stycznia dzięki pracy setek ludzi dobrej woli zaangażowanych we wspólne przedsięwzięcie, zyskuje niepowtarzalną oprawę. Organizatorzy wydarzenia, wolontariusze z Fundacji Orszak Trzech Króli podkreślają, że zaproszeni są wszyscy, bez względu na wyznanie i przekonania. – Fenomen Orszaku nie tyle kryje się w tym, że z roku na rok przybywa miejsc gdzie jest organizowany – podkreśla Maciej Marchewicz, z Rady Fundacji Orszak Trzech Króli – tylko w tym, że uruchamia tyle obywatelskiego działania rodziców, dzieci, szkół, ośrodków kultury czy parafii. Orszak rzeczywiście potrafi łączyć choćby tym, że nie idzie przeciw komukolwiek, tylko każdego zaprasza swoim zawołaniem: Do stajenki!  

O wyjątkowej otwartości Święta Objawienia Pańskiego pięknie mówił szwajcarski filozof Henry Frederic Amiel: „Można żyć w niezgodzie ze wszystkimi kościołami i schylić mimo to głowę przed Chrystusem. Można wątpić o cudach i zasadach katechizmowych i kochać świętego i sprawiedliwego, który przyszedł na świat, aby nas zbawić, nie zaś, aby nas potępić.”

Orszak Trzech Króli - Czym jest Święto Trzech Króli

Dzień Objawienia Pańskiego, Święto Epifanii, potocznie nazywane w Polsce Świętem Trzech Króli, stanowi ważny punkt w kalendarzu liturgicznym – należy do jednych z pierwszych świąt, które ustanowił Kościół (III wiek w Kościele Wschodnim oraz IV wiek w Kościele Zachodnim). Święto zamyka cykl świąteczny Bożego Narodzenia. Wspominane jest wówczas wydarzenie opisane w Ewangelii Mateusza, w którym Mędrcy ze Wschodu nazywani również Królami lub Magami (w VIII wieku nadano im imiona Kacper, Melchior i Baltazar), wyruszyli do Betlejem, by pokłonić się Nowonarodzonemu Jezusowi. Prowadzeni przez betlejemską gwiazdę, przynieśli Małemu Dzieciątku drogocenne dary: mirrę, złoto i kadzidło. Po ponad pięćdziesięciu latach przerwy, od 2011 roku jest to w Polsce znowu dzień wolny od pracy, podobnie jak i w wielu innych krajach, np. we Włoszech, Hiszpanii, Grecji, Szwecji, Finlandii, Austrii czy Szwajcarii.

Czym są przedstawienia jasełkowe

Od stuleci Święto Trzech Króli nieodmiennie wiąże się z tradycją wystawiania jasełek oraz tzw. widowisk herodowych. Początkowo były one znane we Włoszech, później we Francji. W średniowieczu rozpowszechnili je franciszkanie. Legenda głosi nawet, że tradycję wystawiania jasełek (tak jak i budowę szopek bożonarodzeniowych) zapoczątkował sam św. Franciszek z Asyżu. W Polsce jasełka wystawia się od kilkuset lat. Jasełka to inaczej „przedstawienia o Bożym Narodzeniu” – ich nazwa wywodzi się od staropolskiego słowa „jasło” oznaczającego żłób. Barbara Ogrodowska w „Polskich obrzędach i zwyczajach dorocznych” zaznacza, że w jasełkach występowały zarówno postacie znane z Biblii – Święta Rodzina, Trzej Królowie, Herod, jak i swojscy pastuszkowie noszący polskie imiona – Kuba, Bartosz, Wojciech, Maciek.

Inicjatywa zorganizowania ulicznych jasełek powstała w szkole „Żagle” prowadzonej przez Stowarzyszenie „Sternik”. Dziś trudno uwierzyć, że impreza zakrojona na tak szeroką skalę – angażująca dziesiątki tysięcy osób idących w wielobarwnych orszakach w wielu miejscowościach w Polsce i zagranicą – narodziła się z małego, szkolnego przedstawienia.

Po raz pierwszy jasełka zorganizowano w 2005 roku w skromnych, kameralnych warunkach – na zwykłej szkolnej scenie. Od początku kluczowym założeniem było, by w przedstawieniu udział brały wszystkie dzieci. Dlatego w roku 2008 szkolne jasełka w jeszcze bardziej interesującej i profesjonalnej oprawie przeniesiono na deski warszawskiego teatru Buffo. Jasełka wystawione przez małych aktorów na prawdziwej scenie spotkały się z życzliwym zainteresowaniem mediów.

I o ile właściwa historia Orszaku Trzech Króli rozumianego jako uliczne jasełka, rozpoczęła się w roku 2009 i od tego momentu liczona jest jego pierwsza edycja, to  szkolne jasełka przygotowywane przez uczniów “Żagli” – wystawiane najpierw na scenie szkolnej, a później teatralnej – mogą być traktowane jako “prahistoria” Orszaku.

To tu bowiem w 2009 roku pojawił się odważny pomysł, by dotychczas typowo szkolne jasełka zaaranżować inaczej – w przestrzeni miejskiej, a co więcej zaprosić do  wspólnego świętowania mieszkańców Warszawy oraz turystów. Orszak wyruszył na ulice stolicy po raz pierwszy w 2009 roku.

W tej zakładce możesz prześledzić historię Orszaku od 2009 roku, kiedy przeszedł ulicami Warszawy, by w 2010 jeszcze mocniej zaznaczyć swoją obecność. W roku 2011 przyłączyło się 5 innych miast, w 2012 było to już 24 polskich miejscowości, w 2013 dołączyła również zagranica. 6 stycznia 2013 roku Orszak Trzech Króli odbył się w 96 miejscach na świecie (w tym również na innym kontynencie). 6 stycznia 2014 r kolędujące Orszaki przeszły ulicami 187 miejscowości, na 3 kontynetnach, w 7 krajach. 6 stycznia 2015 r. Orszak Trzech Króli to 330 miejscowości, na 3 kontynentach, w 8 krajach. 8. edycja  Orszak Trzech Króli - 6 stycznia 2016 r. odbyła się w 420 miejscowościach, na 3 kontynentach,w 16 innych krajach, m.in. w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech, USA, Ukrainie, Rumunii, Rwandzie i Ekwadorze!

Od 2011 roku dzień 6 stycznia jest w Polsce dniem wolnym od pracy.

Ojciec Święty Benedykt XVI pozdrawiał uczestników Orszaków podczas modlitwy Anioł Pański na Placu Świętego Piotra. Papież Franciszek po swoim wyborze również kontynuował tradycję poprzednika. Ojciec Święty powiedział: "Pragnę wspomnieć też o Orszakach Trzech Króli, które organizowane są w licznych miastach Polski z dużym udziałem rodzin i stowarzyszeń". (za PAP). 

Zdjęcia ze szkolnych jasełek wystawianych przez uczniów szkoły Żagle w latach 2005-2007 (na zdjęciach rok 2006)